เรื่องย่อการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
เรื่องรามเกียรติ์ ตอน “สะกดทัพ”
พระรามยกกองทัพวานรข้ามมหาสมุทรมาประชิดติดกรุงลงกา ทศกัณฐ์จึงคิดหาทางกำจัดศึกโดยให้ไวยวิก วายุเวก สองยักษ์กุมาร ไปเชิญไมยราพเจ้าเมืองบาดาลมาปรึกษาการศึก ไมยราพครั้นได้ข่าวศึกมาประชิดกรุงลงกา จึงยกกองทัพเข้าเมืองลงกาเพื่อรับอาสาทำพิธีหุงสรรพยาและนำไปสะกดทัพจับพระรามลงไปสังหารในเมืองบาดาล ไมยราพจึงออกไปตั้งโรงพิธีหุงสรรพยาจนสำเร็จเตรียมเข้าไปสะกดทัพพระราม
พระรามเมื่อบรรทมหลับได้ทรงพระสุบินเห็นราหูเข้าไล่จับพระอาทิตย์ และทรงสุบินว่าได้จับฉัตรในชั้นพรหมโลกและพระบาทเหยียบถึงบาดาล ครั้งรุ่งเช้าจึงให้พิเภกโหราจารย์ทำนายสุบินนิมิตร พิเภกได้ทำนายว่าพระรามทรงมีพระเคราะห์ คืนนี้จะมียักษ์มาสะกดทัพจับพระองค์ไปเมืองบาดาล แต่จะชนะศึกและพระเกียรติยศขจรขจายถึงชั้นพรหมโลกและบาดาล พระรามจึงตรัสสั่งให้สุครีพจัดทหารวานรอยู่เวรยามตรวจตราให้เข็มแข็งจนกว่าเวลาเช้าดาวประกายพรึกขึ้น หนุมานรับอาสาแปลงกายโตใหญ่เพื่ออมพลับพลาไว้ในปากป้องกันอีกชั้นหนึ่ง
ครั้นเวลากลางคืน หนุมานอมพลับพลาไว้และเหล่าทหารวานรได้อยู่เวรยามอย่างเคร่งครัด ไมยราพออกมาสังเกตุการณ์ จึงแปลงกายเป็นลิงน้อยปลอมปนเข้าไปสืบข่าวในกองทัพพระราม จนได้รู้ว่า พิเภกทำนายไว้ว่าจะมียักษ์เข้ามาลักลอบจับพระราม รอจนกว่าดาวประกายพรึกขึ้นเวลาเช้า ไมยราพจึงเหาะไปบนเขาโสลาสแกว่งกล้องแก้วหลอกเป็นดาวประกายพรึก เหล่าวานรเห็นดาวขึ้นจึงหลงกลคิดว่าเวลาเช้าพระรามพ้นพระเคราะห์แล้ว จึงไม่ตรวจตราอย่างเก่า ไมยราพเห็นได้ช่องจึงแปลงกายแฝงตัวเข้าไปเป่ายาสะกดทัพวานรให้หลับไหลและลักอุ้มพระรามลงไปเมืองบาดาล
ครั้นเวลารุ่งเช้า หนุมานฟื้นขึ้นจึงตามไปช่วยพระรามตามที่พิเภกบอกทาง หนุมานต้องฝ่าด่านต่างๆ ได้แก่ด่านช้างตกมัน ด่านเขากระทบกัน ด่านยุงเท่าแม่ไก่ หนุมานได้พบกับมัจฉานุซึ่งเฝ้าด่านอยู่จึงเกิดรบกันขึ้น หนุมานถามมัจฉานุจึงรู้ว่าเป็นพ่อลูกกัน มัจฉานุได้ชี้ทางบอกใบ้ให้หนุมาน หนุมานจึงหักก้านบัวลงไปสู่เมืองบาดาล
ในป่านอกเมืองบาดาล นางพิรากวนมารดาไวยวิกซึ่งไมยราพได้จับขังไว้จะต้มพร้อมมกับพระราม นางพิรากวนถูกถอดลงเป็นไพร่ให้ออกมาตักน้ำนอกเมืองเพื่อไปต้มพระรามและบุตรชาย นางจึงมาคร่ำครวญอยู่ หนุมานเข้าไปถามไถ่จึงทราบว่าพระรามถูกขังอยู่ที่ป่าท้ายบาดาลพร้อมไวยวิก หนุมานจึงแปลงกายเป็นใยบัวติดสะไบเข้าไปในเมือง หน้าประตูเมืองบาดาลมีตาชั่งใหญ่ที่คอยชั่งคนเข้าออก นางพิรากวนจึงถูกเชิญให้ขึ้นตาชั่ง ตาชั่งทานน้ำหนักไม่ได้จึงหักลง นางพิรากวนใช้อุบายพาหนุมานเข้าไปในเมืองบาดาลได้
ครั้นเข้าถึงเมืองบาดาล หนุมานได้เข้าไปในปราสาทไมยราพ เข้ารบกับไมยราพ ไมยราพออกอุบายให้หนุมานไปรบที่ดงตาลท้ายเมือง ไมยราพได้ท้าให้นำต้นตาลมาทำเป็นกระบองผลัดกันตีทีละ ๓ ครั้ง ไมยราพจะตีก่อน หนุมานรับคำท้าไมยราพและตีหนุมาน ๓ ครั้ง หนุมานฟื้นขึ้นมาเยาะเย้ยไมยราพ ครั้นถึงหนุมานตีไมยราพ ๓ ครั้ง ไมยราพไม่ตายหนุมานจึงเหยียบอกไมยราพไว้ และร้องถามนางพิรากวนว่าเหตุใดไมยราพถึงไม่ตาย นางพิรากวนจึงบอกว่า ไมยราพถอดดวงจิตไว้ในแมลงภู่ที่เขาจักรวาล หนุมานจึงแปลงกายใหญ่สี่พักตร์ แปดกร เข้าไปจับแมลงภู่ฆ่าตาย ไมยราพจึงถึงแก่ความตาย หนุมานจึงอุ้มพระรามกลับไปพลับพลา เหล่าเทวดานางฟ้าออกมาร่ายรำรื่นเริงอวยพรเกียรติยศแห่งพระราม